Στις εκδόσεις Oasis υπηρετώντας το τρίπτυχο: πρωτοπορία, πολυφωνία και ποιότητα, εκδίδουμε βιβλία με αυθεντικό περιεχόμενο. Ακριβώς τέτοιο είναι το νέο βιβλίο της Γεωργίας Σκοπούλη με τίτλο "Αυτές που ζήσανε σε δύο κόσμους".
Μετά τις συγκλονιστικές εξομολογήσεις ηλικιωμένων ανδρών και γυναικών της Ηπείρου, η συγγραφέας επέλεξε να παρουσιάσει τη ζωή μεταναστριών γυναικών από τις πρώην σοσιαλιστικές χώρες. Γυναίκες από 30 μέχρι 67 χρονών, γυναίκες πονεμένες, ατσαλωμένες, με τη δική τους μόρφωση και κουλτούρα διηγήθηκαν τη ζωή τους.
Μέσα από τις συνεντεύξεις του βιβλίου ξεδιπλώνεται στα μάτια μας η διαδρομή της μετανάστευσης των γυναικών από τις πρώην σοσιαλιστικές χώρες προς την Ελλάδα. Μέσα από τις αφηγήσεις αυτές ζούμε τις ζωές είκοσι τριών γυναικών αντικρίζοντας ταυτόχρονα τον εαυτό μας στον εθνικό μας καθρέφτη. Η Ιρίνα, η Βανέσα, η Βαλεντίνα, η Νόρα, η Ντουμπράβσκα, η Μπεάτα...
Αποσπάσματα από τις μαρτυρίες:
"Ξέρεις γιατί έρχονται μόνο γυναίκες από τη Βουλγαρία εδώ; Θα σου πω. Εδώ απ’ ότι κατάλαβα εγώ, σε κάθε οικογένεια για οποιοδήποτε θέμα αποφασίζει ο άντρας. Στη Βουλγαρία είναι ανάποδα. Στη Βουλγαρία η γυναίκα γέννησε δυο παιδιά κι έχει τρία μαζί με τον άντρα! Όλο το βάρος στην οικογένεια το παίρνουν οι γυναίκες. Εδώ έχετε γυναίκες που δεν έχουν δουλέψει στη ζωή τους, και άμα πεθάνει ο άντρας δεν ξέρουν τι να κάνουν. Μια φορά ρώτησα, εδώ στα Γιάννενα, ένα γνωστό μου, τι κάνει η γυναίκα σου; Άστα! Μου λέει. Έχει ζαλάδα. Γιατί; Κουράστηκε εχτές, έπλενε τη βεράντα. Τι να πω; Βρήκε τέτοιον άντρα μαλακό..."
[…] Από την πρώτη μέρα που ήρθα είχα πολύ καλά αφεντικά. Ξέρεις, κρατάω ηλικιωμένους. Σε πέντε άτομα έκλεισα τα μάτια τους μέσα σε τριάμισι χρόνια. Έχω πολλές φίλες Ελληνίδες. Αγαπάω την Ελλάδα. Εγώ μέσα στον υπολογιστή έχω μόνο ελληνικά τραγούδια, μου αρέσουν πάρα πολύ. Εσείς τώρα ξεκινάτε παιδί μου. Δεν καταλαβαίνετε τίποτε ακόμη. Εσείς δεν ξέρετε τι θα πει ζόρι, δεν ήρθαν ακόμη τα πολύ δύσκολα. Αντέχετε. Αν δεν είχατε, δεν θα πληρώνατε γυναίκα για τους παππούδες και τις γιαγιάδες, θα τους παίρνατε στο σπίτι σας.
(Έμυ, 54 χρονών, Χάσκοβο Βουλγαρίας)
"Μερικοί άνθρωποι, εδώ στην Ελλάδα, δεν πιστεύανε πώς ζούσαμε εμείς εκεί. Πόσο καλά ζούσαμε! Ο πατέρας μου με ένα μισθό συντηρούσε εμάς, τα τρία του παιδιά, τον εαυτό του την μαμά που δεν δούλευε και τους γονείς του, δηλαδή εφτά άτομα. Και δεν μας έλειψε ποτέ τίποτε, και σπουδάσαμε κιόλας! Και όλες τις παροχές τις είχαμε δωρεάν, από υγεία, νοσοκομεία και φάρμακα, μέχρι τα σχολεία. Και εννοείται όλοι είχαν δουλειά, ασφάλεια, σύνταξη. Ο πολύς ο κόσμος, ο λαός, δεν υπέφερε. Και εδώ νομίζαν ότι εμείς υποφέραμε και είχαμε φτώχεια στη Γιουγκοσλαβία. Κι εγώ όταν ακούω αυτά αναρωτιέμαι πόσος κόσμος, εδώ στην Ελλάδα, την ίδια εποχή αναγκάστηκε να μεταναστεύσει σε Αυστραλία, Γερμανία, Αμερική για να μπορέσει να ζήσει! Να φανταστείτε ότι όταν ήρθα εδώ το 1993 με ρωτούσανε: Έχετε τηλέφωνο; Έχετε τηλεόραση; Δεν ξέρω τι νομίζανε, πάντως είχα βαρεθεί να δίνω εξηγήσεις. Και δεν ήμασταν μια χώρα πολύ μακριά από δω!"
(Ντουμπράβσκα, 44 χρονών, Σβόρνικ Βοσνίας Ερζεγοβίνης)
Αποσπάσματα από τον πρόλογο του βιβλίου
Στο βιβλίο Αυτές που ζήσανε σε δύο κόσμους τα στερεότυπα, απροσδόκητα, αποκτούν όνομα, αποκτούν ιστορίες, ερωτήματα, στοχασμούς, συναισθήματα, όνειρα και ανησυχίες.
Οι ιστορίες που έχει συλλέξει η Γεωργία Σκοπούλη είναι συγκλονιστικές. Μέσα από την απλότητα και την αμεσότητα των ιστοριών τους, οι γυναίκες που μιλούν μας φέρνουν σε επαφή με τις πραγματικές ιστορίες που κρύβονται πίσω από τα στερεότυπα.
«Ξέρεις εγώ τι ήμουνα στη Γεωργία; Δασκάλα ήμουνα. Και η μάνα μου δασκάλα. Εδώ είμαι ένα τίποτα, ένα τίποτα είμαι...» (Νόρα, Γεωργία). Οι αφηγήσεις αυτές θρυμματίζουν με αναπάντεχα μεγάλη ευκολία τη στερεότυπη εικόνα μας για αυτές τις γυναίκες.
Η βιογραφική αφηγηματική συνέντευξη αποτελεί ιδιαίτερη τεχνική, την οποία η κα Σκοπούλη με τις ευαίσθητες κεραίες τής ενεργού ακροάτριας, της εκ του σύνεγγυς παρατηρήτριας, έχει, άθελά της ίσως, επιτελέσει αριστουργηματικά. Το μόνο σχόλιό της, πέρα από το εισαγωγικό της σημείωμα, οι εύστοχοι τίτλοι που επιλέγει από τα αυτούσια λόγια των γυναικών που συμπυκνώνουν τα νοήματα και οι δύο τόποι, αναχώρησης και άφιξης, εμβληματικοί των δύο κόσμων στους οποίους έζησαν οι γυναίκες αυτές.
Γιατί η κα Σκοπούλη, μετά τις γιαγιάδες και τους παππούδες της Ηπείρου, επέλεξε να πάρει συνεντεύξεις από μετανάστριες γυναίκες; Γιατί από μετανάστριες γυναίκες από την ανατολική Ευρώπη που ζουν κυρίως στην Ήπειρο; Αναλογιζόμαστε ότι η προσωπική ιστορία του κάθε ατόμου, το μικρο-επίπεδο, μας ενδιαφέρει στο μέτρο που μας λέει ιστορίες για το γενικότερο κοινωνικό πλαίσιο, το μακρο-επίπεδο. Το προσωπικό γίνεται κοινωνικό και το κοινωνικό προσωπικό.
Εάν κοιτάξουμε τις ιστορίες ζωής που συνέλεξε η κα Σκοπούλη, θα διαπιστώσουμε ότι έχουν τα χαρακτηριστικά μιας συστηματικής εθνογραφικής έρευνας, με συγκεκριμένα ερευνητικά ερωτήματα, που επιτρέπουν να αναδυθούν ορισμένες επαναλαμβανόμενες ιδέες και μας επιτρέπουν να εξάγουμε συμπεράσματα. Τα ερωτήματα που είχε στο νου της η κα Σκοπούλη, όπως προκύπτουν από το εισαγωγικό της σημείωμα, είναι:
Πώς βίωσε ο απλός άνθρωπος τον Σοσιαλισμό;
Πώς βιώνει τον Καπιταλισμό;
Ήταν καλύτερα τότε; Είναι καλύτερα τώρα; Για ποιόν;
Πώς κι έγινε ένας ολόκληρος κόσμος να καταρρεύσει;
Δεν τα ρώτησε. Μόνο ρώτησε τις γυναίκες να της διηγηθούν τη ζωή τους…
Χριστίνα Ζώνιου (Πρόλογος)
Η Χριστίνα Ζώνιου διδάσκει υποκριτική και κοινωνικό θέατρο στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου.
Είπαν για το βιβλίο
Αυτό το βιβλίο μού άνοιξε ένα μεγάλο πεδίο σκέψης. Το αξιολογώ ως καταπληκτικό".
(Γιάννης Στεφόπουλος, Ηθοποιός)
"Αν μπορούσα να χαρακτηρίσω το βιβλίο μέσα από δύο ή τρεις λέξεις θα έλεγα ότι είναι ένα υπέροχο βιβλίο. Καλύτερα θα έλεγα ότι είναι ένα συναρπαστικό βιβλίο".
"Θα διαβάσετε είκοσι-τρεις ιστορίες γυναικών της διπλανής πόρτας που η καθεμία και όλες μαζί έχουν να μας πουν κάτι συναρπαστικό, έχουν να μας πουν για την εκμετάλλευση, για το κουράγιο, για τη μνήμη. Θα μας αφήσουν να καταλάβουμε πολλά για το αύριο".
(Δημήτρης Καλτσώνης, Αναπληρωτής Καθηγητής Θεωρίας Κράτους και Δικαίου, Πάντειο Πανεπιστήμιο)
"Η συγγραφέας έχει καταγράψει από τις πληροφορήτριές της έναν ζωντανό και αυθόρμητο λόγο μα και βαθιά ανθρώπινο που ενσωματώνει αποστάγματα κρίσεων και αποτυπώνει τη λαϊκή εκείνη σοφία, η οποία έχει σφυρηλατηθεί μέσα από πολύπαθες δοκιμασίες".
"Η Γεωργία Σκοπούλη μάς παρέδωσε ένα πολύτιμο πρωτογενές υλικό, το οποίο όσον αφορά τη λαογραφία αποτελεί μια ανεκτίμητη πηγή για περαιτέρω ερευνητική αξιοποίηση".
(Νίκος Καρπούζης, Διδάκτωρ Λαογραφίας του Πανεπιστημίου Αθηνών)
"Αυτό το βιβλίο είναι μια κατάθεση ψυχής των γυναικών. Έτσι το είδα και έτσι το έγραψα χωρίς ν' αλλάξω τίποτα από αυτά που μου είπαν. Απλώς τις άκουγα και έγραφα".
"Ήθελα να δώσω φωνή σε ανθρώπους που δεν είχαν φωνή όπως είναι αυτές οι γυναίκες. Τις ευχαριστώ μέσα από την καρδιά μου, γιατί με εμπιστεύθηκαν και μου άνοιξαν την ψυχή τους".
(Γεωργία Σ. Σκοπούλη, Συγγραφέας)
 |
